01 декабря 2010 г.
Виçпÿрт Шăмăршă ялĕнче çуралса ÿснĕ, халĕ те çакăнтах пурăнакан Зинаида Михайловна Поспелова декабрĕн 1-мĕшĕнче 80 çул тултарать. Ашшĕпе амăшĕ те Виçпÿртсемех пулнă. Кÿршĕллĕ пурăнакан хĕрпе каччă çемье çавăрнă. Ашшĕ – Михаил Поспелов – (ялти пек каласан Шерип Михалĕ) Кахăрлă вулăсĕнче писарь ĕçĕсене туса пынă. Каярах Шăмăршă, Патăрьел, Елчĕк районĕсенче милиционерта ĕçленĕ. Тăван çĕршывăн Аслă вăрçинче çапăçнă. Амăшĕ – Кĕтерук аппа – ĕмĕр тăрăшшĕпех колхозра вăй хунă. Ялти çуллахи ĕçсем вăхăтĕнче вăхăтлăх йĕркелекен колхоз яслин заведующийĕнче ĕçленĕ. Михалпа Кĕтерук виçĕ ача çуратса ÿстернĕ. Зина – вăтамми. Ачалăхĕ ялти ытти ачасенни пекех иртнĕ: яланах вăй çитнĕ таран пысăккисене пулăшнă, пушă вăхăтра урамра вылянă.
«Ачалăх мĕнне пĕлеймерĕмĕр»
Ялти шкулăн виççĕмĕш класне пĕтерсе тăваттăмăшне куçсан вăрçă пуçланнă.
"Ачалăхăн вăййисем колхоз хирĕнчи йывăр ĕçсемпе ылмашрĕç тесен те юрать. Кашни кун уроксем хыççăн колхоз хирне чупаттăмăр. Каникул вăхăтĕнче пĕр кун юлмасăр колхоз ĕçне çÿренĕ. 12-13 çулта çеç пулин те аннесемпе тан пай паратчĕç, – каласа парать Зина аппа. – Эпир, хĕр ачасем, йывăр пулсан та шкулта вĕренейрĕмĕр, 7 класс пĕтертĕмĕр. Арçын ачасене вара татах та йывăр пулчĕ, вĕсем аттесем вырăнне юлчĕç, вăрçă пуçлансан шкула çÿреймерĕç те".
1942-43 çулсенче колхозри лашасене фронта илсе кайса пĕтернĕ те вăкăрсене кÿлтернĕ. Хиртен кĕлте, тырă, утă-улăма вăкăрсемпе турттарнă. Çитĕнсе çитмен хул-çурăмсем мĕн чухлĕ çĕклем йăтман-ши;
Хĕвелпе пĕрле вăраннă та таврана каçхи сĕм çапсан киле таврăннă. Ывăнтăм тесе нăйкăшса тăман. Выçăллă-тутăллă пурăнсан та, ал-ура ыратсан та чăтнă. Çĕнтерÿшĕн, Тăван çĕр-шывшăн ырми-канми ĕçленĕ. Çакă хастар та тăрăшса вăй хума хăват хушнă вăл вăхăтри çынсене.
Вăрçă хыççăнах пĕр вăхăт ялти медпунктра санитаркăра та ĕçлесе пăхнă. Выçăллă-тутăллă пурăнакан ял халăхне трахом (куç чирĕ) аптратнă. Сестрасемпе килĕрен çÿресе сипленĕ çынсене.
"1952 çулта комсомол путевкипе ялти 4 хĕр Челябинск облаçне пĕр çулталăклăх договорпа тухса кайрăмăр. Çар заводĕнче ĕçлерĕмĕр. Кайнă чухне Канаша çити леçсе ячĕç, килнĕ чухне Сăкăтсемпе таврăнтăмăр. Сăкăт ялĕнчен вара çуран çитрĕмĕр яла,"– аса илет Зина аппа.
Каллех колхозра ĕçлеме пуçланă. Ялта пĕр ушкăн хĕр Ростов облаçне пуçтарăннă, хăйсемпе пĕрле Зинана та чĕнеççĕ.
Çапла вара, Зина 2 çул Шахта хулинче чукун çул ĕçченĕ пулса тăрать, йывăр кувалдăпа туслашать. Çуралнă çĕршывран аякра нумай чăтаймасть хĕр, тăвансене çывăхрах çĕре – Шупашкара килсе стройкăна ĕçе вырнаçать. 4 çул хушши нумай хутлă çуртсем тунă çĕрте тăрăшать. Çак вăхăталла амăшĕ пĕччен тăрса юлать те, хĕрне килне таврăнма ыйтать.
«Пур çĕрте те хисеплетчĕç, сума сăватчĕç»
1970 çулта шăпа Зинаида Михайловнăна тăван яла илсе çитерет. Шăмăршă районĕн санитарипе эпидемиологи станцийĕнче ĕçе тытăнать. Çакăнтанах тивĕçлĕ канăва тухать. "Эпĕ санэпидстанцинче ĕçленĕ чухне 30 çын таран тăрăшнă кунта. Кашни кун районти ялсене тухса çÿренĕ, чир-чĕр ан сарăлтăр тесе тăрăшнă. Дезинфекци тунă, тĕрлĕ наркăмăшсемпе ĕçленĕ.
Таçта та ĕçлеме тÿр килчĕ, пур çĕрте те хисеплетчĕç, сума сăватчĕç", – аса илет юбиляр Хисеп тата Мухтав хучĕсене сĕтел тулли кăларса вырнаçтарнă май.
Медальсем те нумай: "1941-1945 çç вăрçă вăхăтĕнче тылра вăй хунăшăн", çавăн пекех Аслă Çĕнтерĕвĕн кашни юбилей медалĕ. "Ĕç ветеранĕ" медаль те пур.
Ачаллă-пăчаллă пулма Турă пÿрмен Зина аппана. Анчах Евгений шăллĕн ачисене питĕ çывăх хурать вăл. Кÿршĕсемпе питĕ туслă пурăнни те пурнăçа çăмăллатать пуль. "Ман пата килсех тăраççĕ, манмаççĕ, пăхаççĕ. Тавах вĕсене", – шăкăл-шăкăл каласа парать Зинаида Михайловна.
Кÿршĕ-аршисем, тăванĕсем Зина аппана юбилей ячĕпе саламласа ырлăх-сывлăх сунаççĕ.