16 ноября 2011 г.
ВАСАНТИ Шăрчăккассинче пурăнакан Алексей Петрович Смаев ялта ырă кăмăлĕпе, ĕçченлĕхĕпе палăрса тăрать. 80 çул тултарчĕ пулин те кил-тĕрĕшре тăрăшать. Хуçалăхĕ пысăк вĕсен: лаша, ĕне, пăру, виçĕ сысна, чăххи-чĕппи пур. Элекçей тете выльăхсене юратса пăхать, вăхăтра тăрантарать. Хĕл каçармалăх утă-улăмне те çителĕклĕ хатĕрлерĕ.
А.П. Смаев 1931 çулхи ноябрĕн 6-мĕшĕнче хресчен çемйинче çуралнă. Ашшĕпе амăшĕ питĕ ĕçчен пулнипе палăрса тăнă. Йышлă ачаллă пулнă вĕсем. Элекçей – тăваттăмĕш. Çиччĕре чухнех ашшĕ Элекçее тырă акма илсе кайнă. Колхоза кĕрсен аслă тетĕшĕпе тихасем пăхма пуçланă.
Пуçламăш шкулта Элекçей тăрăшса вĕреннĕ. Чухăн пурнăçа пула тăватă çул вĕренсен унăн шкулпа сыв пуллашма тивнĕ. Каллех колхоз ĕçне кÿлĕннĕ.
1947 çулхи июнĕн 22-мĕшĕнче хаяр вăрçă пуçланса кайнă. Вăй питти арçынсен пурин те салтак тумĕ тăхăнма тивнĕ. Элекçейĕн аслă тетĕшне те салтакранах вăрçа илсе кайнă. Ашшĕ, пĕрремĕш тĕнче вăрçинче пулнăскер, сывлăхĕ начар пирки вăрçа лекмен. Вăл конюхра ĕçленĕ. Пĕр синкерлĕ кун чирлесе вилсе кайнă.
– Хуçалăхри пĕтĕм ĕç аннепе ман çине тиенчĕ, – аса илет Элекçей тете. – Çулла колхозра утă çулаттăмăр, çурла уйăхĕнче молотилка патне кĕлте сĕтĕреттĕмĕр. Хĕллехи шартлама сивĕсенче эпир, 12-13 çулти ачасем, Канаш районне кĕрекен Уçырма ялне лашапа вăрлăх турттараттăмăр. Тăхăнмаллисем çĕтĕкчĕ. Алă пÿрнисем шăннипе ырататчĕç. Тăла пурттенккепе сырнă çăпатасем пăрланса ларатчĕç.
Патăрьелпе Карапай Шăмăршă ялĕ хушшинче йывăç шакмакĕ сарса çул турăмăр. Лашапа, вăкăрпа Никишино патĕнчен чул турттараттăмăр. Аслисемпе килĕштерсе ĕçлеттĕмĕр, вĕсем ырă сăмахпа пирĕн кăмăла çĕклетчĕç.
Вăрçă чарăнсан Элекçей Петр Смаевпа пĕрле колхозра лашасемпе тихасем пăхнă. 1951 çулта Элекçее салтак службине илнĕ. Амăшĕ хытă чирлесе ÿкнипе ăна килне янă. Элекçей каллех колхозра ĕçленĕ. Часах юратнă хĕрĕпе, Таççукпа, çемье çавăрнă. Килĕштерсе пурăннă, çут тĕнчене икĕ хĕр парнеленĕ. Анчах Элекçее татах салтака илсе кайнă.
Салтак тивĕçне чыслăн пурнăçланă хыççăн амăшĕ патĕнчен уйрăлса тухнă, пĕчĕк кăна çурт лартнă. Юратакан чĕресем хăйсене пур пĕрех телейлĕ туйнă.
Сасартăк çемьене пысăк хуйхă пырса çапнă, арăмĕ вăхăтсăр çĕре кĕнĕ. Элекçей виçĕ ачипе тăлăха тăрса юлнă. Çур çул пурăнсан ирĕксĕрех тепре авланма тивнĕ. Иккĕмĕш арăмĕ, Искра, ачисене пĕрре те уйăрман, лайăх пăхма тăрăшнă.
1962 çулта Элекçей пушар хуралĕнче ĕçлеме пикеннĕ. Кунсăр пуçне лашасем те пăхнă. Лашисем питĕ патвар пулнă, Акатуйсенче ăмăртса малти вырăнсене йышăннă. Тăрăшса ĕçлени сая кайман: А. П. Смаев "Районти чи лайăх конюх" ята тивĕçнĕ. Пушар хуралĕнче пĕр улшăнмасăр 21 çул ĕçленĕ вăл. Тивĕçлĕ канăва тухсан та юратнă ĕçĕнчен уйрăлайман, совхозра тăрăшнă.
– Тĕлĕкре те лашасене куратăп, – тет халĕ Элекçей тете.
Ĕçне кура – хисепĕ. "1941-1945 çулсенчи Аслă Отечественнăй вăрçă вăхăтĕнче хастар ĕçленĕшĕн", "Ĕç ветеранĕ" медальсем парса чысланă А.П. Смаева.
Элекçей тете çемье тивĕçне те чыслăн пурнăçланă. Мăшăрĕпе тăхăр ача çуратса ÿстернĕ, пурнăç çулĕ çине кăларнă. Ултă ывăлĕ те хăй пекех салтак службинче пулнă. Икĕ ывăлĕ ялта тĕпленнĕ, вĕсене çурт тума пулăшнă. Нумаях пулмасть вăл кирпĕчрен çĕнĕ çурт туса лартрĕ. Пĕчĕк пахчи умне çĕнĕ тимĕр карта тытрĕ. Çулсеренех тухăçлă пахча çимĕç çитĕнтереççĕ.
Элекçей тете çынна усал сунмасть, тараватлă арçын. Вăй çитнĕ таран халĕ те ялти çынсене пулăшать. Ĕçкĕпе иртĕхмест, сывă пурнăç йĕркине тытса пырать. Пушă вăхăтра куçлăхсăрах хаçат вулать. Ял-йыш ăна хисеплет, юратать.
Элекçей тетене 80 çулхи юбилейпе чун-чĕререн саламлатпăр, хурçă пек çирĕп сывлăх, вăрăм ĕмĕр, канлĕ ватлăх сунатпăр.