16 сентября 2016 г.
ÇАК кунсенче редакцие манпа пĕр çулалли арçын кĕрсе тухрĕ.
_ Эсир хаçатра ялсене тирпей-илем кĕртмелли çинчен тăтăшах çыратăр. Районта «Чи тирпейлĕ ял», «Чи илемлĕ урам» конкурс та ирттереççĕ иккен. Пирĕн пата кайса пăхăр-ха _ конкурс пирки пĕлеççĕ-ши ял çыннисем? Урамсенче ытла та тирпейсĕр-çке, _ пăшăрханса калаçрĕ арçын.
Вăл пурăнакан Киров урамĕ ĕлĕкрех чи илемлисенчен пĕри пулнă, халĕ вара тасамарлăхпа палăрса тăрать иккен. Ял çыннисем унччен килти хуçалăхри выльăх-чĕрлĕхпе хур-кăвакала улăх-çаранра е çырма хĕрринчи çерем çинче кĕтетчĕç, халĕ вара вĕсем урам тăрăх ирĕккĕн çỹреççĕ. Лашасемпе пăрусене те газ пăрăхĕн юписенчен кăкарнă. Пĕр-пĕр авари пуласса кĕтеççĕ-ши?
_ Эпир хамăр çурт умĕнче хитре чечексем çитĕнтеретпĕр, _ сăмахне малалла тăсрĕ ял çынни. _ Кашни çемьех илемшĕн тăрăшма пултарать вĕт-ха. Çук вĕт, чечек ĕрчетес вырăнне чылай çĕрте хыт-хура ашкăрса ỹсет. Пирĕн умри чечексене хурсем ан тапăнччĕр тесе, хăвала-хăвала яратпăр. Хуçисем вара ятлаçма килеççĕ.
Ял халăхĕ йышлă выльăх-чĕрлĕх тата хур-кăвакал усрани лайăх-ха, анчах вĕсем урамра мар, çырма-çатра хĕрринче _ ял тулашĕнче _ çỹреччĕр. Кỹршĕллĕ Патăрьел е Елчĕк районĕсенчи ялсене кайса пăхăр-ха _ чечек ăшĕнче вĕт! Эпир вара тасамарлăхран хăтăлаймастпăр.
Ман шутпа, ял çынни тирпей-илем ыйтăвне питĕ тĕрĕс çĕклет. Пĕри те тепри çак проблемăна хускатмасан, районта йĕркелекен конкурссем хут çинче çеç «иртĕç». Ахальтен мар ĕнтĕ комисси кăçал пĕр пысăк ял та конкурс ыйтăвĕсене тивĕçтерейменнине палăртрĕ. Ирĕксĕрех вăрман варринчи пĕчĕк ялсене суйласа илме тиврĕ.
Васанпа Ярăславра та, Палтиелĕнче те, Пуянкассипе Хайпăлара та, Асанкассипе Чукалта та, Энтĕрьелпе Кивĕ Шăмăршăра та, ытти хăшпĕр ялта та тирпей çукрах. Пур çĕрте те выльăхсем ирĕкре çỹреççĕ, качакасем иртĕхеççĕ. Ахальтен мар ĕнтĕ Шăмăршăри вăтам шкулта вĕренекен пĕр ача район гербĕ çине те качака ỹкерсе хума сĕнỹ панă. Те кулмалла, те...
Камăн тумалла-ха тирпей-илеме, ял çыннисен мар-и? Ял тăрăхĕсен пуçлăхĕсемпе депутачĕсем хăвăртрах хĕл пуласса, тасамарлăх юрпа хупланасса кĕтеççĕ пулмалла. Хĕл иртсен çуркунне çитет вĕт-ха, çỹп-çап куписем каллех куç умне тухаççĕ.
Республикăри конкурсра çĕнтернĕ Елчĕк районĕнче тирпейлĕхшĕн мĕнле кĕрешеççĕ-ха? Çак район администрацине ятарласах шăнкăравласа пĕлтĕм. Кунта «тирпейлĕхшĕн кĕрешетпĕр» сăмах çаврăнăшĕ пачах та çук иккен, «тасалăхпа илемшĕн тăрăшатпăр» теççĕ. Ял çыннисем выльăх-чĕрлĕхпе хур-кăвакала урам тăрăх ирĕкре çỹретмеççĕ, кĕтỹ ансанах килкартине хăваласа кĕртеççĕ. Ирĕкре çỹрекен выльăхпа хур-кăвакал хуçисене штраф тỹлеттерме пултараççĕ. Ял халăхĕ çак йышăнăва ырласа кĕтсе илнĕ, тирпей-илем такамшăн мар, хамăршăн пулнине пурте ăнланать.
Республикăра кĕркуннехи экологи уйăхлăхĕ пырать. Темшĕн, юлашки çулсенче ишĕлекен çырма-çатра хĕррине йывăçсемпе тĕмсем лартма та, тăпра эрозийĕпе кĕрешме те ỹркенетпĕр. Тăван районăмăр çитес çул хăйĕн юбилейне паллă тунă май, атьăр-ха кăçалхи кĕркунне кашни ялтах Асăну аллейине лартса хăварар! Елчĕксем пек йывăç хунавне шырама таçта каймалла мар, укçа парса туянмасăрах _ вăрмантах _ кирлĕ чухлĕ кăларма пулать. Çак ĕçе ватти-вĕтти хутшăнсан тем пекех лайăх пулĕччĕ, ентешĕмсем.
Ив.САЛАНДАЕВ.