07 июля 2017 г.
ШĂМĂРШĂРАН чаплă çынсем сахал мар тухнă. Чи паллисенчен пĕри – медицина наукисен докторĕ, Тутар АССРĕн наукисен тава тивĕçлĕ ĕçченĕ Иван Константинович Лукьянов.
Иван Константинович 1889 çулхи февралĕн 1-мĕшĕнче Шăмăршăра фельдшер çемйинче çуралнă, ывăл ача çулталăка çитсен Лукьяновсем Чĕмпĕр кĕпĕрнинчи Пăва уесне кĕрекен Ишеевка ялне (халĕ Ульяновск облаçĕнчи Ульяновск районĕ) куçса кайнă. Чĕмпĕрти арçын ачасен гимназине пĕтернĕ хыççăн Иван Хусан университечĕн медицина факультетне вĕренме кĕнĕ. Аслă вĕренỹ заведенийĕнчен 1918 çулта питĕ лайăх паллăсемпе вĕренсе тухнă.
Çамрăк тухтăра Хĕрлĕ çар ретне илеççĕ. Иван Лукьянов тухтăр госпитальте ĕçлесе çĕр-çĕр салтакпа офицера вилĕмрен çăлса хăварать.
Граждан вăрçинчен таврăнсан Иван Константинович Улатăр хулин больницинче куç тухтăрĕ пулса ĕçлет. Пултаруллă специалиста Шупашкартисем те асăрхаççĕ: ăна Чăваш Автономи облаçĕн сывлăх сыхлавĕн уйрăмне ертсе пыма шанаççĕ. 1925 çулта ăна Чăваш АССР сывлăх сыхлавĕн халăх комиссарĕ пулма çирĕплетеççĕ. Хальхилле каласан, Иван Лукьянов сывлăх сыхлавĕн министрĕнче ĕçленĕ. Çапла вара, ăна Шăмăршăран тухнă пĕрремĕш министр теме пулать. Иван Константинович Чăваш АССРĕнчи халăх сывлăхне сыхлас ĕçе лайăхлатассишĕн ырми-канми ĕçлет, уйрăмах трахома чирĕпе нушаланакансене сиплессишĕн пысăк вăй хурать.
«Пысăк карапа - пысăк çулçỹрев», - теççĕ халăхра. Пысăк шанăç паракан тухтăра Хусанти патшалăх медицина институтне (халĕ - академи) ĕçлеме куçараççĕ, кунта вăл кафедра заведующийĕ тата профессор пулса тăрăшать. «Чăваш тата Тутар автономи облаçĕсене ĕçмелли таса шывпа тивĕçтересси» ятпа пичетленнĕ наука ĕçĕшĕн ăна Мускавра тỹрех медицина наукисен докторĕн ученăй степеньне параççĕ.
Иван Константинович трахомăран сиплес, ĕçмелли шыв пахалăхне лайăхлатас, тăпра наркăмăшланасран асăрханас ыйтусене çутатакан 50 яхăн наука ĕçĕпе монографи çырса пичетленĕ. 1945 çулта пирĕн ентеше Тутар АССР наукисен тава тивĕçлĕ ĕçченĕн ятне панă. Çак çулах Тăван çĕршыв паллă ученăя Ĕçлĕх Хĕрлĕ Ялав орденĕпе наградăлать. Тепĕр çултан унăн кăкăрне «Ĕçри хастарлăхшăн» медаль илемлетет.
Медицина наукисен докторĕ Иван Константинович Лукьянов 1952 çулхи мартăн 6-мĕшĕнче вилет, ăна Хусан масарне пытарнă.
Иван Лукьяновăн Мускавра тата Шупашкарта «Трахома в СССР», «Трахома в Волжско-Камском крае», «Водо-снабжение в Чувашской и Татарской автономных республиках», «Материалы по экспериментальному исследованию рек и прудов» тата ытти кĕнекисем пичетленсе тухнă.
Ив.АНАТКАС.